Đồng hồ vạn năng được trang bị nhiều chức năng đo khác nhau như: đo điện áp, đo dòng điện, điện trở,… Tuy nhiên không phải ai cũng biết sử dụng đồng hồ vạn năng để thực hiện các phép đo trên. Chính vì vậy, trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn sử dụng đồng hồ vạn năng được tổng kết đầy đủ và chi tiết tiết.
Tổng quan về đồng hồ vạn năng
- Ưu điểm: đo nhanh, kiểm tra được nhiều loại linh kiện, thấy được sự phóng nạp của tụ điện
- Nhược điểm : đồng hồ này có hạn chế về độ chính xác và có trở kháng thấp khoảng 20K/Vol do vây khi đo vào các mạch cho dòng thấp chúng bị sụt áp.
Cách đo điện áp bằng đồng hồ vạn năng
Cách đo điện áp xoay chiều
Đo điện áp xoay chiều thường được ứng dụng trong các thiết bị điện gia đình, nhà máy, đường dây điện thương mại, kiểm tra máy biến áp,… Để thực hiện phép đo này, các bạn làm theo các bước sau:
Bước 1: Cắm que đo màu đen vào đầu COM và cắm que đo màu đỏ vào đầu AC-15A trên thân đồng hồ vạn năng
Bước 2: Đặt chuyển mạch của đồng hồ ở thanh AC-15A
Bước 3: Ngắt nguồn điện của các mạch thí nghiệm
Bước 4: Kết nối 2 que đo của đồng hồ về phía 2 điểm tương ứng cần đo dòng điện của mạch thí nghiệm (mắc nối tiếp với mạch thí nghiệm).
Bước 5: Bật điện cho mạch thí nghiệm.
Bước 6: Đọc kết quả và tính giá trị: Đọc trên cung chia độ E15. Cách tính giá trị thực hiện tương tự như khi đo dòng điện 1 chiều. Có nghĩa là giá trị thực bằng số chỉ của kim trên cung chia độ nhân với thang đo và chia cho giá trị MAX trên cung chia đó.
Cách đo điện áp một chiều
Bước 1: Lần lượt cắm 2 que đo màu đen và màu đỏ của đồng hồ vạn năng vào đầu COM và đầu dấu (+) trên thân đồng hồ
Bước 2: Đặt chuyển mạch của đồng hồ ở thang DC.A – 250mA
Bước 3: Tắt nguồn điện của các mạch thí nghiệm
Bước 4: Kết nối que đo màu đỏ của đồng hồ với cực (+) tương ứng và que đo màu đen kết nối với cực (-) theo chiều dòng điện trong mạch thí nghiệm. Mắc đồng hồ nối tiếp với mạch thí nghiệm.
Bước 5: Bật điện cho mạch thí nghiệm.
Bước 6: Nếu kết quả đọc được nhỏ hơn 25mA, đặt chuyển mạch sang vị trí DC.A-25mA để được kết quả chính xác hơn. Trong trường hợp kết quả đo được nhỏ hơn 2.5mA thì đặt chuyển mạch sang vị trí DC.A-2.5mA.
Bước 7: Đọc và tính giá trị: tiến hành đọc trên cung chia độ C, tính giá trị giống như trường hợp đo điện áp 1 chiều. Có nghĩa là giá trị thực bằng số chỉ của kim trên cung chia độ nhân với thang đo và chia cho giá trị MAX trên cung chia độ.
Cách đo dòng điện bằng đồng hồ vạn năng
Đồng hồ vạn năng số hay đồng hồ vạn năng điện tử, đồng hồ vạn năng hiển thị số là dòng đồng hồ vạn năng hiện đại ra đời sau đồng hồ vạn năng kim. Loại này sở hữu nhiều chức năng đo điện hơn và kết quả đo sẽ được hiểu thị trực tiếp trên một màn hình LCD điện tử cho phép người dùng dễ dàng đọc và tránh sai số hơn.
Để đo dòng điện bằng đồng hồ vạn năng số, các bạn làm theo các bước hướng dẫn sử dụng đồng hồ vạn năng điện tử để đo dòng điện một chiều (DC A ) và dòng điện xoay chiều (AC A) dưới đây:
- Bước 1 : Đặt đồng hồ vạn năng vào thang đo dòng cao nhất.
- Bước 2: Đặt que đồng hồ nối tiếp với tải, que đỏ về chiều dương, que đen về chiều âm .
- Nếu kim lên thấp quá thì giảm thang đo.
- Bước 3: Đặt chuyển mạch của đồng hồ ở thang DC.A – 250mA.
- Bước 4: Tắt nguồn điện của các mạch thí nghiệm.
- Bước 5: Kết nối que đo màu đỏ của đồng hồ về phía cực dương (+) và que đo màu đen về phía cực âm (-) theo chiều dòng điện trong mạch thí nghiệm. Mắc đồng hồ nối tiếp với mạch thí nghiệm
- Bước 6: Bật điện cho mạch thí nghiệm.
- Bước 7: Đọc kết quả trên màn hình LCD.
- Nếu kết quả đo nhỏ hơn 25mA, các bạn đặt chuyển mạch sang vị trí DC.A – 25mA để được kết quả chính xác hơn.
- Nếu kết quả nhỏ hơn 2,5mA thì đặt chuyển mạch sang vị trí DC.A – 2,5mA.
Lưu ý: Để tránh hỏng hóc thiết bị, bạn nên chọn đúng thang đo khi muốn đo dòng điện AC hoặc DC.
Cách sử dụng đồng hồ vạn năng để đo điện trở
Ngoài đo điện áp, người ta còn sử dụng đồng hồ vạn năng để đo điện trở. Bạn có thể dùng đồng hồ vạn năng kim hoặc đồng hồ số để đo điện trở.
Cách đo điện trở bằng đồng hồ vạn năng số
Bước 1: Chuyển đồng hồ vạn năng về thang đo điện trở Ω.
Bước 2: Cắm que đo màu đen vào cổng chung COM, que đỏ vào cổng V/Ω của đồng hồ.
Bước 3: Đặt hai đầu kim đo vào hai đầu điện trở và đo.
Bước 4: Đọc kết quả trên màn hình.
- Không được đo điện trở trong mạch đang được cấp điện vì vậy, trước khi đo điện trở trong mạch hãy tắt nguồn trước.
- Khi đo điện trở nhỏ (cỡ <10Ω) cần để cho que đo và chân điện trở tiếp xúc tốt nếu không kết quả không chính xác.
- Nếu không muốn làm giảm kết quả đo thì khi đo điện trở lớn (cỡ > 10kΩ), tay không được tiếp xúc đồng thời vào cả 2 que đo.
- Không để đồng hồ ở thang đo điện trở mà đo điện áp và dòng điện – đồng hồ sẽ hỏng ngay lập tức.
Cách sử dụng đồng hồ vạn năng để kiểm tra thông mạch và tiếp gián bán dẫn
- Bước 1 :Để đồng hồ ở thang đo điốt/thông mạch.
- Bước 2 : Que đen cắm cổng chung COM, que đỏ cắm vào cổng V/Ω.
- Bước 3 : Kiểm tra thông mạch bằng cách chạm hai đầu que đo vào đoạn mạch cần kiểm tra, nếu đồng hồ có tiếng kêu “bip” tức đoạn mạch đó thông và ngược lại.
- Bước 1 : Để đồng hồ ở thang đo điốt/thông mạch .
- Bước 2 : Que đen cắm cổng chung COM, que đỏ cắm vào cổng V/Ω.
- Bước 3 : Khi diode được phân cực thuận thì sụt áp <1 (khoảng 0.6 đối với Si, 0,4 đối với loại Ge) còn khi diode được phân cực ngược thì không có sụt áp (giái trị bằng “1”) thì diode đó hoạt động tốt.
Cách sử dụng đồng hồ vạn năng đo tụ điện
Thang điện trở của đồng hồ vạn năng có thể dùng để kiểm tra độ phóng nạp và hư hỏng của tụ điện.
Khi thực hiện đo tụ điện, nếu là tụ hóa thì dùng thang x1 Ohm hoặc thang x10 Ohm, nếu là tụ gốm thì dùng thang đo x1K Ohm hoặc 10K Ohm.
- Kim phóng nạp khi đo => tụ C1 còn tốt.
- Kim lên nhưng không về vị trí cũ => tụ C2 bị dò.
- Kim đồng hồ lên vạch 0 Ohm và không trở về => tụ C3 bị chập.
- Khi đo tụ phóng nạp, cần đảo chiều que đo một vài lần để xem độ phóng nạp
- Các phép đo kiểm tra tụ hoá rất ít khi bị dò hoặc chập mà chủ yếu là bị khô. Vì vậy, khi đo tụ hoá để biết chính xác mức độ hỏng của tụ thì cần so sánh với một tụ điện dung.
Cách đọc trị số dòng điện và điện áp khi đo
Một vài đồng hồ hiển thị kim sẽ khiến bạn lúng túng khi đọc các trị số đo đồng điện và điện áp. Trung Sơn sẽ gửi đến bạn mẹo để đọc các trị số này chính xác nhất.
Cách đọc khi đo điện áp DC
Khi đo điện áp DC thì ta đọc giá trị trên vạch chỉ số DCV.A
Nếu ta để thang đo 250V thì ta đọc trên vạch có giá trị cao nhất là 250, tương tự để thang 10V thì đọc trên vạch có giá trị cao nhất là 10. trường hợp để thang 1000V nhưng không có vạch nào ghi cho giá trị 1000 thì đọc trên vạch giá trị Max = 10, giá trị đo được nhân với 100 lần
Cách đọc khi đo điện áp AC
Khi đo điện áp AC thì đọc giá trị cũng tương tự. Đọc trên vạch AC.10V, nếu đo ở thang có giá trị khác thì ta tính theo tỷ lệ. Ví dụ nếu để thang 250V thì mỗi chỉ số của vạch 10 số tương đương với 25V.
Khi đo dòng điện thì đọc giá trị tương tự đọc giá trị khi đo điện áp.
Tham khảo bảng dưới đây để có thể hiểu rõ hơn về cách đọc đồng hồ vạn năng:
| Chức năng đo | Thang đo | Cung chia độ | Hệ số mở rộng |
| Điện áp 1 chiều DC | 0,1V | C10 | X 0.01 (chia 100) |
| 0,5V | C50 | X 0.01 (chia 100) | |
| 2,5V | C250 | X 0.01 (chia 100) | |
| 10V | C10 | X 1 | |
| 50V | C50 | X 1 | |
| 250V | C250 | X 1 | |
| 1000V | C10 | X 100 | |
| Điện áp xoay chiều AC | 10V | D10 | X 1 |
| 50V | C50 | X 1 | |
| 250V | C250 | X 1 | |
| 1000V | C10 | X 100 | |
| Dòng điện DC | 50mA | C50 | X 1 |
| 2,5mA | C250 | X 0.01 (chia 100) | |
| 25mA | C250 | X 0,1 (chia 10) | |
| 250mA | C250 | X 1 | |
| Dòng điện AC | 15A | E15 | X 1 |
| Điện trở (Ω) | X 1Ω | A0 – 2k | X 1 |
| X 10Ω | A0 – 2k | X 10 | |
| X 1kΩ | A0 – 2k | X 1000 | |
| X 10kΩ | A0 – 2k | X 10.000 | |
| Dòng điện chạy qua tải (LI) | X 1Ω | G15 | X 10(mA) |
| X 10Ω | G15 | X 1(mA) | |
| X 1kΩ | G15 | X 10(mA) | |
| X 10kΩ | G15 | X 4(mA) | |
| Điện áp đặt trên tải (LV) | X 1Ω | H3 | X 1(V) |
| X 10Ω | H3 | X 1(V) | |
| X 1kΩ | H3 | X 1(V) | |
| X 10kΩ | H3 | X 4(V) | |
| Output | 10V | D10 | X 1 |
| 50V | C50 | X 1 | |
| 250V | C250 | X 1 | |
| 1000V | C10 | X 100 | |
| dB | 10V | I -22 ÷ 10 dB | X 1 |
| 50V | I -22 ÷ 10 dB | X 1 + 14dB | |
| 250V | I -22 ÷ 10 dB | X 1 + 28dB | |
| 1000V | I -22 ÷ 10 dB | X 1 + 40dB | |
| hFE | X 10Ω | F 0 ÷ 1000 | X1 |
Những sai lầm khi dùng đồng hồ vạn năng
- Chọn 1 dải đo quá nhỏ, chưa ước lượng được điện áp cần đo: Trong một ổ cắm 220V, nếu chọn 1 dải đo 10V, chắc chắn đồng hồ sẽ vọt số mạnh và sẽ có 2 trường hợp xảy ra. Thứ nhất, đồng hồ vạn năng sẽ trả về kết quả sai hoặc dẫn đến hỏng hóc.
- Dùng thang đo điện trở đo tín hiệu điện áp: Do vô tình khiến bạn đo nhầm thang. Ví dụ, khi đo điện trở nhưng bạn lại chọn thang đo là điện áp, ngay lập tức đồng hồ sẽ khi hỏng và không thể hoạt động.
- Dùng thang đo dòng điện để đo hiệu điện thế: Cũng tương tự như lỗi dùng thang đo điện trở đo tín hiệu điện áp, hậu quả của việc đo nhầm thang này sẽ khiến đồng hồ bị cháy.
- Vì vậy, khi thực hiện bạn cần tiến hành thật tỉ mỉ, nắm chắc các thông số kỹ thuật, ký hiệu in trên thân thiết bị đo điện này.
- Không xả tụ trước khi đo” Một đồng hồ vạn năng có chức năng đo tụ phải được xả tụ trước khi đo bởi trong các máy đo điện, tụ điện có thể tích trữ hàng trăm V (vôn), khi chúng ta không xả tụ và tiếp tục đó, đồng hồ sẽ bị phá hủy do quá điện áp.
Lưu ý khi sử dụng đồng hồ vạn năng
- Bạn tuyệt đối không để thang đo điện trở hay thang đo dòng điện khi muốn đo điện áp xoay chiều. Việc này rất quan trọng vì nếu bạn để các thang đo sai sẽ làm hỏng đồng hồ vạn năng của bạn ngay lập tức.
- Để nhầm thang đo dòng điện, đo vào nguồn AC, điều náy sẽ gây hỏng đồng hồ của bạn.
- Để nhầm thang đo điện trở, đo vào nguồn AC, làm hỏng các điện trở trong đồng hồ đo điện vạn năng.
- Nếu để thang đo áp DC mà đo vào nguồn AC thì kim đồng hồ không báo nhưng đồng hồ không ảnh hưởng .
- Để thang DC đo áp AC đồng hồ không lên kim nhưng đồng hồ không bị hỏng.
- Nếu để nhầm thang đo dòng điện khi đo điện áp DC, có khả năng gây hỏng đồng hồ
- Nếu để nhầm thang đo điện trở khi đo điện áp DC, đồng hồ sẽ bị hỏng các điện trở bên tron
Trên đây thegioidienco.vn, đã giới thiệu cho bạn chi tiết cách sử dụng đồng hồ vạn năng kỹ thuật số để đo lường các thông số chính cũng như các lưu ý khi thực hiện phép đo để có thể áp dụng nó tốt hơn. Trong thực tế đồng hồ của các bạn có thể không giống nhau nghĩa là nhiều hoặc ít chức năng hơn nhưng cách sử dụng của chúng gần như tương tự nên bạn hãy linh hoạt khi sử dụng vì thông thường các ký hiệu của chúng sẽ gần giống nhau
